Het is laveren bij het beleggen in wapens

Aan beleggen zit vaak een vorm van opportunistisch cynisme. Een bedrijf dat een reorganisatie inzet met vijfduizend ontslagen mag rekenen op applaus van de beurs. Shell stijgt als de olie duur wordt omdat de Arabieren de kraan toedraaien. Wie in grondstoffen belegt profiteert van schaarste, van graan en dus wellicht honger bijvoorbeeld. Maar de markt heeft in liberale theorieën altijd gelijk.

Eerder heb ik in deze column geschreven over het zogeheten esg-beleid van pensioenfondsen: het al dan niet uitsluiten van bedrijven en overheden in het beleggingsbeleid op basis van klimaat-, sociale dan wel bestuurscriteria.

Nuance

Mogen pensioenfondsen beleggen in wapens? Heel wat deelnemers zijn tegen, want wapens, dat doe je niet. Pensioenfondsen hanteren dat criterium wat genuanceerder.

Zo heeft het Pensioenfonds Zorg en Welzijn twee categorieën wapens waarin niet wordt geïnvesteerd. Eerst zijn daar de massavernietigingswapens: nucleaire, chemische en biologische wapens. Daarnaast wil het fonds niet beleggen de productie van wapens met aanzienlijk risico op burgerslachtoffers tijdens of na afloop van een militair conflict. Dan gaat het om antipersoneelsmijnen, clusterbommen en munitie met verarmd uranium.

Er is trouwens een lijst van de Autoriteit Financiële Markten waarin ook een verbod staat op bijvoorbeeld clusterbommen.

Nucleaire wapens

Laten we eens kijken naar de nucleaire wapens. Niemand zit te wachten op het eind der tijden, dus dat lijkt logisch. Jammer alleen dat enkele autocratische landen daar nogal losjes in staan. Poetin zit er wat minder mee dan Westerse landen. En de vraag is dan: help je de wereld door hierin te beleggen? Of hebben kernwapens althans tot vandaag een groot openlijk conflict tussen West en Oost voorkomen?

En hoever ga je? Wie de uitsluitingslijsten van grote fondsen bekijkt ziet daar opvallend vaak Boeing en Airbus in opgenomen. Beide vliegtuigfabrikanten hebben namelijk ook een militaire tak die zich met defensie bezighoudt – zoals atoomonderzeeërs. Wij als quasi-pacifistisch Nederland hebben ons met een uitgekleed leger warm genesteld onder de atoomparaplu van de VS, Frankrijk en Groot-Brittannië – maar we beleggen er gelukkig niet in. Zo zijn wij niet.

Cynisme van de markt

Andere wapens mogen wel - en dan komen we bij het cynisme van de markt. Nu Poetin ons eraan heeft herinnerd dat we flink moeten investeren in een sterke defensie, zijn de koersen van alle wapenproducenten met tientallen procenten omhoog gespoten: Northrop, Raytheon, Lockheed Martin. Zet achter de namens ‘stocks’ en u ziet de resultaten. Boeing en Airbus delen niet mee in deze feestvreugde, want de civiele vliegtuigtak wordt juist geraakt door de zwarte kanten van de oorlog.

Er gaat opeens veel geld naar defensie, eenmalig en structureel. Een van de toonaangevende bedrijven in Europa is het Duitse Rheinmetall, dat al voor 12 miljard euro extra aan orders mocht inrekenen voor tanks, munitie en raketten. Maar dat is nog maar het begin, zeker nu alleen al Duitsland 100 miljard in defensie stopt. Het bedrijf heeft 25 procent van de markt in handen en kan dus blijvend profiteren van de Europese herbewapening.

Het blijft laveren

Blijft de vraag of pensioenfondsen toch nog eens moeten kijken naar hun uitsluitingsbeleid. En wel om twee redenen. Zij willen dat generaties in een prettige wereld kunnen leven. Dat geldt natuurlijk voor klimaat, maar ook voor vrijheid en veiligheid. Ten tweede mag je je afvragen of de burgers en dus de deelnemers wel de rekening van de democratisch gekozen herbewapening op hun bordje krijgen, maar dat de opbrengsten gaan naar minder scrupuleuze beleggers. Bedenk dat we ook heel wat verdienen aan het bovenomschreven cynisme. Voor het gemoed: het zijn defensieve wapens. Niet dat die bestaan, maar we willen alleen maar kunnen terugschieten. En ook dat liever niet. Maar het blijft laveren tussen principes, realisme en cynisme.