Ik kan niet tegen duurzaam zijn!

Had ik het eerder met u over de jeukwoorden transparantie en keuzevrijheid, vandaag wil ik graag eens het woord duurzaam behandelen. Heeft dat met pensioen te maken dan? Jazeker, kijkt u maar op de website van uw pensioenfonds en u zult er versteld van staan hoe groen dat belegt voor een betere wereld, voor u, uw kinderen en kleinkinderen. Immers, wat heeft u aan een goed pensioen als de wereld om u heen onleefbaar wordt?

Nou, na zo’n inleiding ben ik natuurlijk snel klaar. Desalniettemin.

Pensioenfondsen hanteren voor hun maatschappelijke taak het zogeheten esg-beleid. Dat zijn drie hoofdzaken: environment (milieu), social en governance (bestuur). Dat is niet zo maar: daar beleggen we niet meer in. Immers, door niet in olieconcerns te beleggen, wil niet zeggen dat de aarde er schoner op wordt. Pensioenfondsen gaan liever met bedrijven in gesprek om hun gedrag de goede kant op te krijgen (engagement). 

Shell

Dat gebeurde bijvoorbeeld deze week met Shell. Dertig procent van de aandeelhouders, waaronder het pensioenfonds Zorg en Welzijn, drong er bij Shell op aan om het realiseren van klimaatdoelstellingen te versnellen. Dat dezelfde week de rechter daar nog eens over geen ging, versterkt de druk op het  bedrijf nog een keer.

Zelf ben ik daar licht sceptisch over. In de jaren negentig wilde Greenpeace dat Shell zijn boorplatform Brentspar niet zou laten afzinken in de Noordzee. Minister van economische zaken Wijers riep uit voortaan het Shell-pompstation links te laten liggen. Ik vermoed dat hij vervolgens bij Esso ging tanken. Maar de zaak leek logisch: je laat je oude spullen niet achter in de zee. 

Shell boog voor de druk en ontmantelde de Brentspar in een Noors fjord. Achteraf bleek dat Greenpeace nogal met de feiten had gegoocheld en dat de oplossing slechter was voor het milieu dan het laten afzinken van de Brentspar. Milieu en klimaat zijn geen eenvoudige onderwerpen en vatbaar voor manipulatie. Wie kan er nou tegen klimaat, milieu of duurzaam zijn? Daar is soms niet met verstand tegen in te redeneren.

Duurzaam

Duurzaam is zo’n plat-slaand en onweerspreekbaar woord dat iedereen het te pas en zeker ook ten onpas gebruikt. Ik las in een mail van een hoogleraar de zinsnede ‘dat de rente duurzaam laag blijft’. Hum? Bedoeld was vermoedelijk langdurig of structureel. Maar duurzaam? Ik hoorde ons wijkcomite roepen dat onze straat de duurzaamste van de stad moet worden. Geen flauw idee waarom, maar breng er maar eens iets tegen in.

Ik word ook een beetje flauw als bedrijven of pensioenfondsen roepen hoe groen ze zijn. Ik onderschrijf de doelstelling, maar het klinkt als morele superioriteit. En daar ben ik sinds de Brentspar-affaire een beetje allergisch voor. 

"Duurzaam beleggen heeft geen enkele nut"

Tariq Fancy was hoofd duurzaam beleggen van Black Rock, de beleggingsreus van 9000 miljard die ook voor grote Nederlandse pensioenfondsen belegt. Zijn stelling in het Financieele Dagblad: ‘Duurzaam beleggen heeft geen enkele nut’. Wat er op de markt gebeurt voor een beter milieu, helpt helemaal niet. Beleggers willen rendement en klimaatmaatregelen kosten geld. Dus moeten overheden hun verantwoordelijkheid nemen en dat niet aan de markt overlaten. Want dan verandert er niets, omdat overheden zich achter vage milieumaatregelen van het bedrijfsleven verschuilen. “Duurzaam beleggen is een placebo”, zegt Fancy. En ik veronderstel dat hij er verstand van heeft. 

Kijk: als Shell van beleggers en rechter sneller de uitstoot moet reduceren, niet alleen van de eigen fabrieken maar ook met de producten die worden verkocht, dan zijn die beleggers eigenlijk aan het verkeerde adres. Ze moeten hun deelnemers opleggen om minder auto te rijden of niet meer op vakantie naar de Turkse costa’s te gaan. Ik zie ze dat nog niet doen.

Overigens: net als minister Wijers kunt u gewoon bij Esso of Oke gaan tanken. En als Transavia u niet brengt, komt Turkish Airlines u wil oppikken.

Pensioenfondsen

Ik ben een goed mens en ik ben heel erg voor milieu, klimaat en duurzaam. En ik ben geen klimaatwappie. Maar willen we de aarde een beetje helpen, dan hoop ik toch niet dat het bedrijfsleven leidend is. En niet eens de nationale overheid maar de Europese. Ik ben benieuwd hoe de analyse van Fancy is ontvangen bij de pensioenfondsen, want mijn ervaring is dat tegenspraak op het thema duurzaamheid maar lastig wordt aanvaard. Toch denk ik dat een zakelijke benadering meer zoden aan de dijk zet, dan een ideologische. 

Ik zou zeggen richting pensioenfondsen: ga door met je goede werk, maar ben er een beetje bescheiden in. Dat is beter voor mijn duurzaam vertrouwen.