Rol vrijwilligers bij schuldhulpverlening onderschat

Vrijwilligers spelen een belangrijke rol bij schuldhulpverlening, schuldpreventie en thuisadministratie. Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) en ANBO zijn verbaasd over de hoeveelheid taken die vrijwilligers daarbij uitvoeren. Zonder daarvoor te zijn opgeleid spelen ze een belangrijke rol bij het voorkomen en oplossen van geldproblemen. Dit blijkt uit onderzoek van het Nibud en ANBO onder vrijwilligers, waarmee voor het eerst in Nederland in beeld is gebracht hoe groot de rol is van de duizenden vrijwilligers op het gebied van schuldhulpverlening. Vrijwilligers die als budgetcoach werkzaam zijn, verdienen hulp in de vorm van een training of achtervang, is de conclusie van het rapport 'Hulp aan vrijwilligers bij projecten thuisadministratie en schuldpreventie'. Het Nibud en ANBO achten de werkzaamheden daarvoor te specialistisch en aan te veel veranderingen onderhevig. Het Nibud is daarom blij dat zij dankzij een eenmalige subsidie van de overheid, vrijwilligers gratis trainingen kan geven tijdens dit Europese jaar van het vrijwilligerswerk.

Vrijwilliger vraagt om hulp
Het op orde brengen van de administratie, het aanvragen van toeslagen en het doen van de belastingaangifte zijn de meest voorkomende werkzaamheden van de vrijwilliger. Daarnaast helpt meer dan de helft van de vrijwilligers met het wegwerken van schulden, het benaderen van schuldeisers en het betalen van rekeningen. De meeste vrijwilligers krijgen, voordat zij aan de slag gaan, een basale training van de vrijwilligersorganisatie of gemeente onder wiens vlag zij opereren. Toch heeft een derde geen training gehad voor ze begonnen als vrijwilliger, blijkt uit het rapport 'Hulp aan vrijwilligers bij projecten thuisadministratie en schuldpreventie'. Het Nibud en ANBO vinden dit te weinig. Ook de helft van de vrijwilligers geeft aan dat zij behoefte hebben aan extra informatie of een aanvullende training. Dit betreft vooral kennis van schuldhulpverlening, het aanvragen van subsidies/toeslagen/gemeentelijke regelingen en het vergroten van de financiële zelfredzaamheid van de hulpvragers.

Gemeenten onderschatten rol vrijwilligers

Uit het rapport blijkt dat veel gemeenten de rol die vrijwilligers spelen bij het voorkomen en oplossen van schulden onderschatten. Gemeenteambtenaren hebben te weinig kennis van de taken die vrijwilligers uitvoeren. Hierdoor worden zij niet efficiënt genoeg ingezet. Tweederde van de vrijwilligersorganisaties heeft behoefte aan verbeteringen in contact en uitvoering met de gemeente waarin zij werken. Minstens 309 organisaties in Nederland houden zich bezig met thuisadministratieprojecten. Het Nibud is van mening dat zij een zeer belangrijke en niet meer weg te denken aanvulling vormen op de professionele schuldhulpverlening.

Schuldenproblematiek groot en moeilijk
De meeste vrijwilligers zitten wekelijks of om de week bij ‘hun cliënt’ thuis om hen te helpen met hun geldzaken. De gemiddelde cliënt is een alleenstaande tussen de 35 en 45 jaar. Hij heeft alleen voortgezet onderwijs gevolgd en 69 procent heeft schulden. Van de vrijwilligers geeft 67 procent aan dat hun cliënt hulp nodig heeft bij óf alleen de aanmelding óf het totale schuldhulpverleningstraject. De vrijwilligers geven aan dat hun cliënten behoefte hebben aan uitleg over de werkwijze van officiële instanties en de brieven die deze organisaties sturen.

Nibud traint vrijwilligers
2011 is het Europees jaar van het Vrijwilligerswerk. Dankzij een eenmalige subsidie van het rijk kan het Nibud dit jaar vrijwilligers gratis trainingen aanbieden. Dat de behoefte hieraan groot is merkt het Nibud aan de overweldigende belangstelling waardoor de trainingen binnen een mum van tijd vol zitten. Na 2011 is deze training niet meer gratis. Gemeenten en vrijwilligersorganisaties moeten dan samen bekijken hoe zij de kwaliteit van hun vrijwilligers waarborgen. Er zou een minimale kwaliteit moeten worden gegarandeerd door eisen te stellen aan de in te zetten vrijwilligers, aldus het rapport. Continu moet in het achterhoofd worden gehouden dat een vrijwilliger geen professional is en dus alleen op specifieke activiteiten kan worden ingezet.

Achtergronden bij het onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd via een digitale enquête die door 476 vrijwilligers is ingevuld. Vervolgens is er nog een verdiepende internetenquête gehouden die is ingevuld door 316 vrijwilligers. Daarnaast zijn 15 diepte-interviews gehouden met gemeenteambtenaren en zijn discussiebijeenkomsten georganiseerd met vrijwilligers, schuldhulpverleners en medewerkers van Stimulansz en Nibud. Nibud en ANBO zijn hierdoor van mening dat dit rapport een goed beeld schetst van de manier waarop vrijwilligers in Nederland bezig zijn op het gebied van schuldhulpverlening, schuldpreventie en thuisadministratie.

Klik hier als u het onderzoeksrapport wilt downloaden.