Wég met die pillen!

We zijn welvarender geworden en we worden steeds ouder. Daarbij komen meer en meer chronische ziekten kijken, zoals een hoge bloeddruk, brandend maagzuur en slapeloosheid. Voor elke klacht en kwaal is er een pil. Probleem opgelost? David van Bodegom, arts en schrijver van het boek Ontpillen, zegt van niet.

"Pillen zorgen ervoor dat alle waardes en getallen weer netjes op orde zijn, maar het probleem los je er niet mee op", vertelt David van Bodegom. "Eigenlijk onderdruk je de symptomen van een ongezonde leefstijl. Want hart- en vaatziektes en diabetes zijn geen ouderdomsziektes, maar welvaartsziektes. Hier in Nederland worden spreekkamers gevuld met deze ziektes, maar in andere landen komen ze helemaal niet voor. Dat geeft toch te denken."

Invloed leefstijl

Volgens David beschikken we niet meer over de kennis wat onze leefstijl met onze gezondheid doet. "We overschatten het effect van pillen en we onderschatten de invloed die we zelf hebben op onze gezondheid. Mensen denken dat als ze trouw hun pillen nemen ze het risico op een hartinfarct verkleinen, terwijl door elke dag te wandelen je dat risico veel kleiner maakt. Als iemand die pil vergeet, dan bellen ze meteen de arts wat te doen. Alsnog innemen? Een dubbele dosis nemen? Maar als iemand een dag niet wandelt dan zou hij zijn schouders erover ophalen."

Symptoombestrijding

"Artsen werken volgens de richtlijnen van het Nederlandse Huisartsen Genootschap. Daar staat leefstijladvies voorop. Ze weten dat je door af te vallen, meer te bewegen en gezonder te eten heel veel klachten kunt verhelpen. Maar de realiteit is dat gedragsverandering heel lastig is", legt David uit. "Een huisarts heeft maar tien minuten om iemand te helpen. In die tien minuten kun je niet iemand naar een andere leefstijl om krijgen, wél kun je medicijnen voorschrijven en die helpen nog ook. Want dat is ook zo, de medicijnen zijn allemaal uitvoerig getest. Ik zeg dus niet dat ze niet werken. Maar het is symptoombestrijding. Want iemand die last heeft van een te hoog cholesterol en daar pillen voor krijgt kan dus nog steeds overgewicht hebben, de hele dag zitten en ongezond eten. En de prikkel om het écht op te lossen is weg. Onze gezondheidszorg is eigenlijk ziektezorg. Artsen hebben niet de tijd en aandacht die nodig is om hun patiënten naar een gezonde leefstijl te coachen."

Liever een pil

Apotheker Tim Zaagman van apotheek Elderveld ziet ook dat een gezonde leefstijl belangrijk is. Maar ook dat we pillen gewoon nodig hebben, want een maagbeschermer moet je nou eenmaal slikken als je bepaalde medicijnen gebruikt. "Ook al heb je geen last van je maag, het risico op een maagbloeding is wetenschappelijk bewezen. Artsen geven altijd eerst advies op het gebied van de leefstijl van mensen. Maar het is natuurlijk naïef om te denken dat mensen daar altijd naar luisteren. Mensen hebben niet altijd zin om op dieet te gaan of meer te bewegen. Ze hebben liever een pil."
Ook Marlies Peeters, apothekersassistent in een ziekenhuisapotheek, geeft de voorkeur aan gezond leefstijladvies. "Maar de arts heeft het recept al uitgeschreven. Mensen zitten bij de arts met het idee 'hij gaat mij iets geven'. Patiënten verwachten tabletten. En mensen vinden het lastig om hun leefstijl aan te passen. Bovendien werkt elk lichaam anders, dus het is niet zo dat een leefstijlverandering voor iedereen hetzelfde effect heeft."

Medicatiecheck

Gebruiken we minder pillen en hebben we minder bijwerkingen door medicatiebeoordeling en een medicatiecheck? "De medicatiebeoordeling wordt niet bij iedereen gedaan", legt Marlies uit. "Apothekers screenen patiënten die vijf of meer geneesmiddelen gebruiken. De apotheker, huisarts en specialist kijken dan welke medicijnen nog nodig zijn en in welke hoeveelheden. Een medicatiecheck doen we wel altijd als iemand een recept komt halen. We kijken naar welke soorten geneesmiddelen mensen nog meer gebruiken en of de dosering klopt. En of er een indicatie voor is. Is bijvoorbeeld de maagbeschermer nog wel nodig? Want het is niet altijd goed om dat door te blijven gebruiken en dan treden er vaak op lange termijn bijwerkingen op. Kortom, goed geïnformeerd zijn over welke pillen je gebruikt en hoe deze in te nemen is hartstikke belangrijk."

Weekdoos

Helemaal zonder pillen is niet aan de orde. Is er iets te doen aan de gebruiksvriendelijkheid? Uit onderzoek van ons blijkt dat veel mensen problemen ervaren met doordrukstrips, het door midden breken van pillen en het openen van de verpakking. Ook blijkt dat verschillende doosjes erg op elkaar lijken. Apotheker Tim Zaagman kent de problemen en ziet ze steeds vaker. "Er zijn steeds meer ouderen en die gebruiken vaak wel vijf verschillende medicijnen per dag. Dan adviseer ik te beginnen met een weekdoos, dan hoef je je maar eenmalig te concentreren en staat alles klaar. Of nog efficiënter, koop meteen twee weekdozen. Maar lukt het alsnog niet dan kun je via je huisarts een medicatierol aanvragen. Dan worden de medicijnen per sachet voorverpakt voor die dag."

Oplostablet

Vooral het openmaken en innemen zorgt voor problemen. "Zitten de pillen niet in een doordrukstrip dan heb je een kwaliteitsprobleem vanwege hygiëne en vocht", zegt apothekersassistent Marlies Peeters. Ze hoort de klachten over doordrukstrips al jaren. "Er zijn handige tabletuitdrukkers en tabletsplitters. Ook het innemen van medicijnen kan lastig zijn. Mensen proberen zelf van alles; tot het vermalen van tabletten in een koffiemachine aan toe. Wij vragen patiënten het altijd aan te geven als innemen niet lukt. Dan zoeken we, in overleg met de patiënt, naar een andere toedieningsvorm zoals een oplostablet of vloeibare variant."

Tips bij medicijngebruik

Weekdoos
Gebruikt u meerdere medicijnen per dag? Maak dan gebruik van een weekdoos. Daarmee legt u alles klaar voor de hele week.

Tabletuitdrukkers
De grootste ergernis zijn problemen met doordrukstrips. Daar zijn handige tabletuitdrukkers voor beschikbaar.

Tabletsplitters
Na doordrukstrips is de grootste uitdaging het door midden breken van pillen. Een tabletspliter is daarvoor een handige oplossing.

Oplosbaar/vloeibaar
Medicatie slikken gaat niet altijd vanzelf. Lukt dat niet? Geef het aan, de kans is groot dat er een oplostablet of vloeibare variant is.

Bloeddrukverlagers en ontpillen

Een hoge bloeddruk vergroot de kans op een hartaanval en beroerte. Maar dat betekent niet dat iedereen met een hoge bloeddruk het aan zijn hart krijgt. Van acht kilo afvallen daalt de bloeddruk net zo sterk als van een dagelijkse bloeddrukverlagende pil, zegt David van Bodegom, arts en schrijver van het boek Ontpillen. "Door twee uur te bewegen per week kun je met een halve pil minder. En door minder alcoholgebruik nog een halve."