Gevraagd: moedig maternalisme!

10 februari 2022 door Willem Reijn

Iedereen zou pensioen op moeten bouwen. Dat motto heeft ANBO – en zij niet alleen – altijd uitgedragen. Want wie alleen moet leven van de AOW zit al snel op een houtje te bijten. Bovendien moet je als gepensioneerde steeds meer zelf regelen. De overheid heeft alle oude bejaardenhuizen (sorry, zo heetten die instellingen vroeger toch echt) gesloten. We moeten op onszelf blijven wonen en steeds meer voor onszelf zorgen. En anders wel voor je immobiele zus of de niet zo fitte buurman.

Maar om prettig voort te kunnen leven en die zus die een dorp verderop woont te kunnen helpen, moet je wel een fatsoenlijk inkomen hebben.

De witte vlekken

Neen, ik ga het niet weer hebben over de recordinflatie en het gemis aan indexatie. Ik wil eens nader kijken naar de massa’s mensen die geen pensioen opbouwen: de witte vlekken.

Toenmalige minister Wouter Koolmees schrok zich een paar jaar terug rot toen hij een onderzoek van het CBS onder ogen kreeg, waaruit bleek dat dertien procent van de werknemers geen pensioen opbouwt. Dat zijn nu zo’n 935.000 werknemers – en dan slaan we de zzp’ers, bijgenaamd de zelfstandigen zonder pensioen, maar even over.

Wel in dienst dus, maar geen pensioen. De minister zette de Stichting van de Arbeid aan het werk en die kwam met een aanvalsplan. Liefst 22 aanbevelingen telde dat plan met één rode draad: vrijheid blijheid. Zo moeten werknemers het opbouwen van pensioen bespreekbaar maken bij de baas. En ze kunnen terecht bij een meldpunt!

Toevallig werd ik onlangs door een ANBO-lid gebeld. Zijn dochter werkt in een sector die aanleunt tegen de zorg maar waar geen pensioenplicht geldt. Vrijwillige aansluiting van de werkgever bij Pensioenfonds Zorg en Welzijn zou wel kunnen, maar dan moet de baas dat voor alle werknemers regelen. Wat zou zij moeten doen en of er alternatieven zijn? Ik moest hem het antwoord schuldig blijven.

In de praktijk

Laten we kijken hoe dit in zijn werk gaat. Onder de witte werknemers, de werknemers dus die onder de witte vlekken vallen, zijn jongeren en migranten oververtegenwoordigd. Ze hebben vaak ook relatief lagere inkomens. En pensioen interesseert hen geen zier. Nog niet één op de vijf jongeren onder de 35 heeft het flauwe benul dat er naast AOW ook pensioen is, blijkt uit recent NIDI-onderzoek.

Oké, die witte raaf gaat naar zijn werkgever en zegt: ik wil pensioen opbouwen. Nou, dan moet dat ook voor de andere vier werknemers. Die zien een probleempje: dat kost geld. Klein voorbeeld. Je inkomen is 30.000 euro en de pensioenpremie is 20 procent over het pensioengevend salaris, zeg voor het gemak 20.000. De werknemer betaald de ene en de werkgever de andere helft van de 4000 pensioenpremie. Dan kost dat de werknemer 1192 euro netto per jaar, een 100 euro per maand.

Dus je bent 25 en je wilt geheel vrijwillig salaris opzij zetten om over een slordige 47 jaar met pensioen te kunnen. Geld dat je nu zo hard nodig hebt om een appartementje te vinden – waarvan je de huur alleen kunt betalen als je ook nog een partner hebt. Ik geloof er niet zoveel van.

Om nog niet te spreken over de rol van de werkgever. Die vindt dat pensioen maar duur, kost hem 2000 per werknemer en hij krijgt er niks voor terug – in zijn ogen.

Geenpensioen.nl

Dan kun je natuurlijk je melding doen op geenpensioen.nl en dan stuurt de Stichting voor de Arbeid een heel leuk vormgegeven brochure met het aanbod de werkgever te helpen met het opzetten van een pensioenregeling – dat grote witte gat van 935.000 mensen zal er echt niet door verdwijnen.

Uit mijn jonge jaren weet ik dat alleen harde dwang helpt. Ik ging op mijn 25e pensioen opbouwen. Dan kreeg ik er eerst een dienstjaar bij – en vervolgens hield ik netto minder in het handje over. Ik had toen toch echt wel andere bestemmingen geweten voor dat geld. Gelukkig had ik niets te vertellen.

Dat heet pensioenplicht. En dat is ook de enige manier om ongeïnteresseerde werknemers en onwillige werkgevers te dwingen pensioen te regelen. Dat is hard nodig om voor deze ouderen van morgen en overmorgen voldoende inkomen te regelen.

De nieuwe minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Carola Schouten heeft over het onderwerp een boterzachte, van goede voornemens en vrijheid-blijheid-initiatieven getuigende brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Maar geen enkele harde maatregel. Ze lost dus niks op. Het enige wat helpt is een harde verplichting, die trouwens al in de pensioenwet van 2007 is beloofd, maar waar niets mee is gedaan. Tijd voor wat moedig – in dit geval -  maternalisme!

Blog willen, gevraagd: moedig maternalisme