Eén zwaluw, maar geen zomer

Ook bij mij ligt inmiddels de brief van het pensioenfonds, waarin verhoging van het aanstaande pensioen wordt aangekondigd. Dat gebeurt terecht met een zakelijke toonzetting, niet met feestgedruis of gejuich. De verhogingen van dik twee procent was immers mooi geweest in normale tijden – en die zijn er nu niet.

2 procent inflatie

Normale tijden: rustige economische groei, lage inflatie, stijgende aandelenbeurzen. Met een inflatie van twee procent hadden onze pensioenen hun waarde gehouden. Dan hadden we echt blij kunnen zijn.

Twee procent inflatie, niemand durft er nog op te hopen. Voor de pensioensector gaat er elke vijf jaar een commissie aan het werk om te bepalen met welke winstverwachtingen de fondsen mogen rekenen. Dat is de zogeheten commissie parameters, meestal vernoemd naar de voorzitter. De laatste was Jeroen Dijsselbloem. De geleerden had uitgedokterd dat de pensioenfondsen met een inflatie van 1,9 procent moeten rekenen.

Nee, geen twee procent. 1,9: dat suggereert een wetenschappelijke, onomstotelijke exactheid. Ik denk dat die was gebaseerd op de doelen van de Europese Centrale Bank, die immers streeft naar een inflatie van tegen de twee procent. Nou, dan zit je snel op 1,9 procent. Nu heeft de ECB al die jaren geen enkel inflatiedoel gehaald, dus helemaal blindvaren op dat doel kun je niet. Maar je moet toch wat.

Geschiedenisboekje

Je kunt ook Dijsselbloem niet kwalijk nemen dat de commissie twee jaar terug de huidige inflatie niet heeft voorzien. Niemand heeft de herlevende jaren zeventig in het vizier gehad. En als de geschiedenis zich herhaalt, dan is het altijd in een andere gedaante.

Pensioenfondsen werken echter ook met zogeheten ALM-studies. Met liefst tweeduizend scenario's kijken ze naar de toekomst. Dan heb je nogal wat mogelijkheden. Maar geen enkel scenario voorzag in een inflatie boven de zes procent. De garde economen van dertig tot dik vijftig jaar heeft zoiets ook nooit meegemaakt. Dat was iets uit geschiedenisboekjes.

Zwarte Zwaan

Waar we hier mee te maken hebben is een echte Zwarte Zwaan. Niet die van Omroep Max, maar van de Libanees-Amerikaanse wetenschapper Nassim Nicholas Taleb. Er is altijd een onvoorspelbare gebeurtenis, die de economie plots verandert. Ik denk zelf: een samenval van een aantal gebeurtenissen. De oorlog in Oekraïne die volgt op twee ongekende coronapandemieën. En hoewel voor elke gebeurtenis is gewaarschuwd, is de samenkomst tamelijk rampzalig.

Jo-jo patroon

Grootbelegger BlackRock waarschuwt voor een periode van grote pieken en dalen. Financiële markten blijven erg onrustig na een lange periode van relatieve rust met nu en dan een incident. Het lijkt me dat dat niet helemaal was voorzien bij de introductie van het nieuwe pensioenstelsel, want nu dreigt het pensioenpotje een jojo-patroon te volgen, wat op de zenuwen van de deelnemers kan werken.

Wat betekent dat voor u als gepensioneerde? U hoeft niet helemaal onrustig te worden. U heeft nu veertien jaar van stabiliteit achter de rug, waarbij uw pensioen elk jaar weer een beetje minder waard werd. Rust roest ook. Maar de pensioeninkomens worden ook straks gestabiliseerd. U heeft immers ook AOW, er komt een potje in het fonds waarmee het pensioen - enigszins – wordt gelijk gehouden en dan worden plussen en minnen uitgesmeerd.

Indexatiebrief

Terug naar de indexatiebrief. Pensioenfondsen kunnen indexeren dankzij de gestegen rente. Maar inmiddels is de rente al weer weken aan het dalen. Ging bij de Nederlandse staat (tien jaars) die eerst van onder nul naar dik twee procent, nu ligt de rente weer onder de 1,5 procent. Dat zien we deze week als de pensioenfondsen hun dekkingsgraden bekendmaken. Een zwaluw brengt nog geen zomer, ook niet met de tropische temperaturen van dit moment.