Schenken en erven voor gevorderden

De regels rondom erven zijn soms ingewikkeld. Daarnaast komen in de praktijk regelmatig situaties voor die niet één twee drie op te lossen zijn. Een paar voorbeelden van vragen die we bij ANBO regelmatig krijgen.

Kan ik niet beter schenken dan erven?

U kunt uw nalatenschap of een deel daarvan al bij leven verdelen. Dan is het natuurlijk geen erfenis, maar een schenking. U kunt dan  in ieder geval nog zien wat uw kinderen voor leuks doen met de schenking. En het kan best zijn dat u door slim te schenken voor (een  deel van) uw nalatenschap een aanslag erfbelasting voorkomt.

Een voorbeeld:
Stel, u heeft twee kinderen en u wilt hen ieder € 30.000  geven na uw overlijden. Na uw overlijden zouden uw kinderen ieder € 905 erfbelasting moeten betalen. U kunt uw kinderen ieder jaar tot  € 5.515 schenken zonder dat zij schenkbelasting hoeven te betalen. Zou u uw ‘erfenis’ al bij leven via een schenking verdelen, dan zou  u bijvoorbeeld zes jaren lang telkens € 5.000 kunnen schenken. Uiteindelijk houden uw kinderen dan de volle € 30.000 over.

Moet ik een bestaand testament aanpassen en hoe doe ik dat?

Het opmaken van een testament is vaak een momentopname. De afspraken en keuzes die u maakt zijn gebaseerd op de situatie waarin u dan verkeert. Of we nu willen of niet, uw persoonlijke omstandigheden kunnen na het opmaken van een testament wijzigen. Echtscheiding is  een veel voorkomende verandering, maar ook het krijgen of overlijden van kinderen.
Een wijziging in de persoonlijke situatie betekent niet automatisch dat u het testament moet aanpassen. Maar het is wel een goed moment om nog eens goed naar het testament te kijken. In het algemeen is het verstandig om van tijd tot tijd, zo eens in de vijf jaar, uw testament door te lopen. Moet of wilt u iets aanpassen? Dan moet u wel altijd naar de notaris. Is dat voor u niet mogelijk door de corona maatregelen? Notarissen mogen tijdelijk ook op afstand een testament regelen. Neem daarvoor contact op met uw notaris.

Hoe zit het met erfrecht bij gemengde gezinnen?

Dit is een veel terugkerende vraag. Mensen die na een echtscheiding opnieuw een relatie krijgen en - al dan niet - gaan trouwen. Als beide nieuwe partners kinderen uit het eerdere huwelijk ‘meenemen’, spreken we van een gemengd gezin. Er is dan sprake van stiefkinderen. Stiefkinderen tellen niet volledig mee in de wettelijke verdeling. Alleen bij overlijden van de eigen ouder is het wettelijk erfrecht van toepassing.

Een voorbeeld:
Man A heeft kinderen B en C. Hij is opnieuw getrouwd met vrouw D, die zelf kinderen E en F heeft. Als A overlijdt zijn alleen B, C en D zijn wettige erfgenamen. E en F spelen geen rol. Bij overlijden van D, zijn A, E en F de wettige erfgenamen. In dat geval doen B en C niet mee.

Wilt u het anders regelen? Neem dan uw stiefkinderen op als erfgenaam in uw testament.

De tekst gaat verder onder de afbeelding. 

Erfenis voor de kinderen - ANBO dossier schenken en nalatenschap

Wat is de erfenis voor de kinderen als één ouder is overleden?

Het wettelijk erfrecht regelt deze situatie, die uiteraard ook regelmatig voorkomt. Het wettelijk erfrecht beschermt de langstlevende ouder. Zolang die in leven is, krijgen de kinderen het erfdeel niet. Zij kunnen bij de wettelijke verdeling echter wel de eigendom opeisen als de langstlevende niet de ouder is van de kinderen, of als de langstlevende opnieuw huwt.

Zijn de kleinkinderen wettelijk erfgenaam van de erflater?

Kleinkinderen zijn in het wettelijk erfrecht geen erfgenaam van hun grootouder(s). Behalve als het kind van de grootouder is overleden. Dat is dus de vader of moeder van het kleinkind. Dan treedt het kleinkind in de plaats van de overleden ouder. Wilt u dat uw kleinkinderen van u erven? Dan moet u dat via een testament regelen.

Hoe kan ik iemand onterven?

Iemand die volgens het wettelijk erfrecht niet van u erft, hoeft u natuurlijk niet te onterven. De wettelijke regeling ziet daarop toe. Onterven is dus alleen van toepassing op uw wettige erfgenamen. ‘Wilt u dat uw kleinkinderen van u erven? Dan moet u dat via een testament regelen’

U kunt niet voorkomen dat uw kind helemaal niets uit de nalatenschap krijgt. U kunt het kind wel onterven, maar dat kind heeft het recht om tot vijf jaar na uw overlijden een beroep te doen op de ‘legitieme portie’. Dat houdt in dat dat kind de helft van het wettelijke erfdeel krijgt. Dat geldt overigens alleen voor de erfenis in geld, niet voor de goederen die zich in uw nalatenschap bevinden.

Een voorbeeld:
Uw nalatenschap bestaat uit een bankrekening van € 30.000 en uit een aantal antiquiteiten met een totale waarde van € 15.000. U heeft drie erfgenamen: uw kinderen, waarvan u één kind hebt onterfd. Dat laatste kind kan aanspraak maken op de legitieme portie. Dat is de helft van € 10.000 = € 5.000. De twee kinderen hebben elk recht op elk € 20.000. Na aftrek van de legitieme portie blijft over € 25.000 + € 15.000 = € 40.000. Ieder krijgt dus € 20.000.

De tekst gaat verder onder de afbeelding. 

Testament aanpassen - ANBO dossier schenken en nalatenschap

Ik wil voorkomen dat bij echtscheiding van mijn kinderen mijn nalatenschap van mijn kinderen mijn nalatenschap naar de koude kant gaat (de dan ex-en man van mijn kinderen).

Daarom heb ik in mijn testament een uitsluitingsclausule laten opnemen. Is dat voldoende? 

Dat hangt ervan af wanneer uw kinderen zijn getrouwd. Is dat vóór 2018 gebeurd en is sprake van een huwelijk in gemeenschap van goederen? Dan zorgt een uitsluitingsclausule in uw testament ervoor dat uw erfenis niet in de gemeenschap van goederen valt en ook niet verrekend kan worden. Het zou verstandig zijn als uw kinderen het geld apart houden, bijvoorbeeld op een spaarrekening die alleen op eigen naam staat. Zodoende is aantoonbaar wat onder de uitsluitingsclausule valt. Is uw kind in of na 2018 getrouwd zonder huwelijkse voorwaarden? Dan valt uw nalatenschap ook zonder uitsluitingsclausule buiten de huwelijksgemeenschap (tenzij u expliciet anders heeft bepaald).

Wanneer heb ik een verklaring van erfrecht nodig? 

Eigenlijk heeft u die alleen nodig om over het saldo van de bankrekening van de overledene te beschikken. Als iemand overlijdt, mag een bank de rekeningen die op naam van de overledene staan namelijk blokkeren. Willen de erfgenamen de rekening toch gebruiken, kan de bank om een verklaring van erfrecht vragen.

Zodra de bank de verklaring van erfrecht heeft, kunnen de erfgenamen de rekening weer gebruiken. Ook andere instanties kunnen echter om een verklaring van erfrecht vragen. Vraagt men niet om een verklaring, dan hoeft u die niet te laten opmaken. U heeft de verklaring niet altijd nodig. De overheid en de Nederlandse Vereniging van Banken hebben afgesproken dat er geen verklaring van erfrecht nodig is, wanneer:

  • er sprake is van een langstlevende partner (echtgenoot/echtgenote of geregistreerde partner) en eventueel kinderen;
  • de overledene geen testament heeft opgesteld;
  • het totale saldo van alle bankrekeningen van de overledene lager is dan € 100.000.

Banken mogen overigens een en/of rekening niet blokkeren. Wilt u de tenaamstelling van de en/of rekening wijzigen? Dan is wel een verklaring van erfrecht nodig.

Testament aanpassen - ANBO dossier schenken en nalatenschap

Hiervoor:

  • Vertegenwoordigen wij u in de Nederlandse politiek
  • Behartigen wij uw belang op het gebied van Inkomen (o.a. belasting en pensioen), Gezondheid (o.a. zorg) en Wonen (o.a. veiligheid)
  • Persoonlijk advies via de ANBO Advieslijn
  • Ontvangt u 6x per jaar het ANBO Magazine
  • Bespaart u tot wel €500 per jaar op o.a. zorg en energie
  • Krijgt u korting op uw premie met het Zorgcollectief
  • Krijgt u hulp bij uw aangifte met onze Belastingservice
  • Maakt u gratis een afspraak voor een Veiligheidscheck
  • Geniet u van het ANBO Ledenvoordeel bij partners
  • Krijgt u tot 70% korting op uitjes via de ANBO Ticketshop