Leve de deskundigen!

20 januari 2017 door

Eens, in een grijs verleden, deed ik verslag van de Uniser-affaire. Het was het grootste milieuschandaal van Nederland, dat tot een van de eerste strafrechtzaken leidde. Drie maandenlang zaten 'ome Gerrit B.' en zijn trawanten voor de Bredase rechtbank. Een horde aan managers van chemische bedrijven mocht getuigen – niet bepaald altijd in eigen voordeel.

En er verschenen deskundigen, veel deskundigen. Hoe slecht was het stoken van vervuilde olie in ketels van tuinderijen?, wilde de president van de rechtbank weten. Hij moest immers vaststellen of de volksgezondheid in gevaar was gebracht door verdachten, die de vervuilde olie aan de tuinders hadden verkocht.

'Hoe hoog was de pijp? Op welke temperatuur stond de ketel? Wat voor weer was het?'
De president van de rechtbank kon er geen chocolade meer van maken, met zoveel wedervragen.

Huidige pensioenstelsel

De deskundigen spraken elkaar ook flink tegen. Dat hielp niet echt. Zo rond een uur of acht 's avonds, na weer een slopende zitting want de rechtbank wilde het naadje van de kous weten, riep de president in arren moede, de handen ten hemel geheven: 'Hoe meer deskundigen ik hier krijg, hoe minder ik weet!'

Ja, dit blog gaat over pensioen. Naast mij ligt het rapport van de commissie Langejan. Vier werkgroepen hebben zich suf gepiekerd over het nieuwe pensioenstelsel. Twee mogelijkheden stonden centraal: een aangepast stelsel dat we nu kennen, maar dan zonder de zekerheid van het huidige stelsel ('1b') of persoonlijke pensioenrekeningen met risicodeling ('4c').

Daar viel wel wat over te zeggen. Communicatie, juridisch-fiscaal, uitvoering en financieel pensioenresultaat benoemden de betrokken experts tot hoofdonderwerpen. Zij wikten en wogen twee pensioenstelsels en gaven hun bevindingen bloot op een slordige driehonderd pagina's. (Tegelijkertijd verscheen er over het onderwerp ook nog een rapport van het Centraal Plan Bureau en van de studietank Netspar van de Brabant University, want we gaan niet over een nacht ijs).

1350 miljard euro

Je kunt er van alles van vinden, maar er is hard gewerkt. En men heeft, op wat losse eindjes na, niet naar een uitkomst toegewerkt. Dat is op zich al mooi. Als we die 1350 miljard euro in een nieuw systeem steken, wil je wel weten waar je aan toe bent.

De meest in het oog springende conclusie? De onderzoeksgroep financieel pensioenresultaat constateert dat 'het op basis van de kwantitatieve analyses niet mogelijk is om in algemene zin uitspraken te doen dat het ene prototype beter of slechter is dan het andere'.

Na mij een dag door de rapporten te hebben geworsteld, voelde ik me even die oude president van de rechtbank. Hoe meer experts, des minder we te weten komen!

Verlossende woorden

Gelukkig komt er nu een vervolgrapport naar een synthese van beide stelsels. Met daarin wellicht verlossende woorden. Of niet natuurlijk.

Ome Gerrit en de zijnen werden uiteindelijk wel veroordeeld, tot drie jaar gevangenisstraf. De rechter had op grond van wijsheid en inzicht zijn eigen conclusies getrokken.