ANBO: CPB-rapport over vergrijzing laat zien dat overheid kansen mist

Het CPB constateert dat de uitgaven bij de overheid sneller zullen stijgen dan de inkomsten. En dat komt door de vergrijzing die ervoor zorgt dat er meer AOW-pensioenen worden uitbetaald, terwijl de zorgkosten zullen toenemen. “Een open deur,” stelt Den Haan. “Dat is een logisch en voorspelbaar gevolg van een samenleving waar mensen steeds ouder worden. Waar het om gaat is dat de overheid tijdig en alert inspeelt op deze gevolgen.”

Omslagstelsel

ANBO signaleert al jaren een dekkingstekort in de financiering van de AOW. Bij de totstandkoming van de AOW in de jaren 1955 en 1956 is gekozen voor het zogenoemde omslagstelsel. Er was toen geen kapitaal om de AOW van de ene dag op de andere te financieren. Het omslagstelsel houdt in dat de binnenkomende premie meteen wordt uitgegeven aan de pensioenen. In 1957, toen de AOW in werking trad zou de AOW van één persoon worden opgebracht door 6,3 werkenden.

Den Haan: “Voordat de AOW in werking trad, wist men in Den Haag al dat dit omslagstelsel na verloop van tijd spaak zou lopen. Door de naoorlogse geboortegolf was duidelijk dat die verhouding rond 2020 heel anders zou zijn. Nu is de verhouding 1 op 3,4 werkenden.”

Spaarfonds AOW opgericht

Toch heeft de overheid sinds 1957 vrijwel niets gedaan om dit probleem voor te zijn. “In 1998 heeft men het Spaarfonds AOW opgericht. Doel was om het fonds te vullen met geld om de piek in de AOW-uitgaven in 2020 het hoofd te kunnen bieden.”

Lege pot met geld

In 2020 zou het fonds door middel van stortingen vanuit de overheid en renteopbrengst 135 miljard euro moeten bevatten. “Helaas bleek het Spaarfonds een papieren tijger,” aldus Den Haan. “Het Spaarfonds was niet anders dan een boekhoudkundige truc om het begrotingstekort van Nederland te beïnvloeden. In 2011 werd het fonds vrijwel geruisloos opgeheven. Zonder dat er ook maar één cent in zat. Hetzelfde geldt voor de ontwikkeling van de zorgkosten. Een vergrijzende samenleving leidt tot meer zorgkosten. Ook dat is redelijk goed te voorspellen. Dat moet je echter wel doen.”

Liane den Haan: "Ik zie de bui al hangen; onze achterban krijgt de rekening gepresenteerd, omdat de overheid gedurende een aantal decennia niet heeft ingegrepen. En zoals gezegd, daar ben ik klaar mee!”